حاکمیت یا امنیت غذایی: کدام پارادایم نجات بخش است؟
کد مقاله : 1223-IGC-FULL
نویسندگان
آرمین توحیدی *1، مسعود علیزاده2، سارا کرمی3
1عضو هیات علمی رسمی
2گروه حکمرانی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران
3دانشجوی دکتری حکمرانی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران
چکیده مقاله
از اواسط قرن بیستم، ترکیب خشکسالی و گرمای شدید تأثیرات منفی بر کشاورزی و امنیت‌غذایی داشته است. امنیت‌غذایی به دسترسی همه افراد به غذای کافی، سالم و مغذی اشاره دارد و در مباحث حکمرانی شامل سیاست‌ها، نهادها و همکاری‌های بین‌المللی برای کاهش گرسنگی و تأمین تغذیه پایدار است. از منظر اقتصاد‌سیاسی، امنیت‌غذایی برخاسته از نگرش راست و نئولیبرالی است و بر تامین غذا به هر طریق ممکن حتی واردات تاکید دارد. در سوی مقابل حاکمیت‌غذایی به‌عنوان یک مفهوم نوین، برخاسته از نگرش چپ است و بر حقوق مردم در دسترسی به غذای سالم، تامین نیاز‌ها با توجه به تولید داخل و تصمیم‌گیری در سیستم‌های غذایی تمرکز دارد. در ایران، اسناد بالادستی بر خودکفایی و تأمین امنیت‌غذایی تاکید دارند. پارادایم امنیت‌غذایی بر تأمین غذای کافی و بهره‌وری منابع تمرکز دارد، در حالی که حاکمیت‌غذایی به عدالت اجتماعی، حقوق جوامع محلی و حفاظت از محیط‌ زیست توجه دارد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و همچنین استفاده از اسناد بالادستی به تحلیل امنیت‌غذایی و حاکمیت‌غذایی در ایران پرداخته و نقاط قوت و ضعف سیاست‌ها را بررسی کرده است و ارتقای بهره‌وری کشاورزی و حفظ منابع طبیعی را برای تأمین امنیت‌غذایی ضروری می‌داند. با توجه به شرایط کشور و لزوم توجه به توسعه‌پایدار به نظر می‌رسد تلفیقی از دو پارادایم حاکمیت‌ و امنیت غذایی می‌تواند در ایران راهبردی مناسب باشد.
کلیدواژه ها
کشاورزی پایدار، تغییرات اقلیمی، سند امنیت غذایی، حکمرانی
وضعیت: پذیرفته شده